‘Ik was mijn eigen leerschool, maar dat was een lange weg’

Zelf begon ze zo’n tien jaar geleden in de journalistiek en werkte als journalist bij Trouw, waarna ze vijf jaar geleden de overstap maakte naar de onderzoeksredactie van Omroep Gelderland. ‘Ik had wel al ervaring met verhalende en verdiepende journalistiek’, vertelt Terpstra, ‘maar hoe ik eigen onderzoek moest gaan doen was helemaal nieuw. Ik heb een boek gekocht en ben een podcast gaan luisteren over hoe andere journalisten hun verhalen maken. Ook ben ik naar verschillende bijeenkomsten van de VVOJ gegaan waar ik veel van heb geleerd.’

Door naast zelfstudie veel samen te werken met andere onderzoeksjournalisten leerde Terpstra – peer-to-peer – steeds meer de kneepjes van het vak. ‘Zo ben ik langzaam steeds meer eigen onderzoeksverhalen gaan maken. Het was een heel mooie leerschool, maar ook een heel lange weg.’

Dat moet en kan anders vond ze. ‘Ik heb met alle input die ik zelf vond en leerde van journalisten die mij voorgingen een werkmethode ontwikkeld. Het komt erop neer dat je met een goede hypothese en vraagstelling werkt en die in heel concrete subvragen opdeelt. Als je alle subvragen hebt beantwoord, heb je het journalistieke verhaal. Wat goed werkt is daarbij ook het minimale en het maximale verhaal bepalen. Dan weet je: tot waar loopt mijn onderzoek en wanneer kan ik publiceren?’

Deze systematische methode gebruikt ze ook tijdens haar coaching van de trainees. ‘We noteren de vraag en hypothese, plus de subvragen. Elke week is de trainee met een subvraag bezig. Dat maakt het onderzoek overzichtelijk en het zorgt er tegelijkertijd voor dat je grip op het onderwerp houdt. Een van de trainees die ik coach had bijvoorbeeld gehoord dat alle impopulaire projecten van de stad in de arme wijken terechtkomen. Van accu-opslag tot de opvang van psychische patiënten of vluchtelingen. De eerste subvraag van zijn onderzoek was: Welke vijf impopulaire projecten zijn er de afgelopen vijf jaar toegekend in die stad? Bij de eerste vraag werd eigenlijk al duidelijk dat de hypothese niet klopte. Tijdens het onderzoek heeft hij overigens wel een ander verhaal gevonden.

Als ander voorbeeld geeft ze de ‘line by line’ methode die ze van een Zweedse journalist leerde op de VVOJ-conferentie. Ook die gebruikt ze met de trainees. ‘Zodra het onderzoeksverhaal op papier staat, gaan we samen regel voor regel het verhaal door om alle feiten en bronnen te checken. Dat gaat zo ver dat als er staat ‘zonnige zondag’, dat je ook een link hebt naar het weer van die dag. Je wilt gewoon zeker weten dat je verhaal op zulke kleine details niet lek wordt geschoten. Het zijn soms de kleine dingen waar je de fout mee in kan gaan. Ik heb het zelf ook meegemaakt. Die forse kritiek is best pittig. Ook dan is het fijn om een coach te hebben.’

Terpstra ziet dat haar coaching meerwaarde heeft. ‘Het scheelt heel veel tijd om iemand te hebben – los van de redactie – die met je meedenkt en meekijkt. Ik heb me soms verdwaald gevoeld. Dat is niet nodig.’