‘Istanbul, een schurende en bruisende smeltkroes’

Op de grens tussen Europa en Azië is Istanbul een smeltkroes van cultuur, historie, politiek en religie. ‘Het is een gebied waar veel ontwikkelingen hebben plaatsgevonden’, vertelt Fokke Gerritsen, directeur van het NIT. ‘De stad en de regio hebben talloze metamorfosen doorlopen. Naar welke periode je ook kijkt en vanuit welke discipline dan ook. Van de Byzantijnse kunst tot de hedendaagse stedelijke problematiek. Het is een samenkomst van west en oost. Eentje die schuurt, maar tegelijkertijd ook een grote smeltkroes is.’

Het NIT is in 1958 opgericht als een dochteronderneming van het Nederlands Instituut voor het Nabije Oosten (NINO). Sinds eind jaren zeventig is het NIT actief betrokken bij archeologische veldwerkprojecten in Turkije. ‘Het hedendaagse NIT is een onderzoekscentrum dat zich toelegt op de studie van de (historische) culturen en samenlevingen van Anatolië en Turkije’, vertelt Gerritsen. ‘We doen historisch en archeologisch onderzoek met als doel academisch onderzoek in Turkije te stimuleren en te faciliteren, zowel voor wetenschappers als studenten uit binnen- en buitenland.’

‘Onderzoek naar Turkije nemen we ruim als thema. We hebben het dan over dit gebied in alle perioden van de tijd tot vandaag de dag. Veel projecten gaan over periodes lang voordat Turkije bestond, zo ben ik zelf archeoloog en kijk ik vanuit die blik naar het land. Voorbeelden van recente projecten die we ondersteunen of met partners uitvoeren gaan over onderwerpen variërend van de informele afval-economie in Istanbul naar de wijze waarop in de Ottomaanse tijd naar natuur en bergen werd gekeken. Een project gaat over initiatieven om van de door de recente aardbevingen zwaar beschadigde historische stad Antakya weer een levendige stad te maken. En weer een ander over manieren om oude aquaducten en fonteinen in te zetten om de stedelijke bevolking bewust te laten worden van hedendaagse en toekomstige waterproblematiek.’

Het NIT heeft zelf een kleine vaste staf, aangevuld met de fellows en de mensen die in de vrij toegankelijke bibliotheek van het instituut werken. Gerritsen: ‘Het NIT organiseert, vaak in samenwerking met Nederlandse en Turkse partnerorganisaties, lezingen, workshops en bijeenkomsten waar je als journalist-in-residence aan kunt deelnemen. Verder gebruiken we elkaar vaak als klankbord. Juist in de discussie met elkaar ontstaan interessante vragen en inzichten.’

Het leven in Istanbul beschrijft Gerritsen als rijk en gevarieerd, westers en modern. ‘Het leven bruist, zelfs al op straat. Er zijn zoveel terloopse ontmoetingen hier. Tegelijkertijd is het ook een gespleten samenleving door opvattingen die met elkaar botsen. Dat fascineert.’

Op tien minuten loopafstand van het NIT ligt de residency. ‘Het appartement – met twee slaapkamers, open keuken, woonkamer en badkamer – ligt in de wijk Beyoğlu. De fellows verblijven in een ander gebouw, maar wel in dezelfde wijk. Beyoğlu is de laatste twintig jaar enorm in opkomst. In de straatjes met historische gebouwen vind je veel restaurants en cafés.

Gerritsen kijkt uit naar de eerste journalist-in-residence bij het NIT. ‘Er zijn zo veel mooie projecten waar je hier aan kunt werken. Denk aan thema’s zoals Turkije in de EU, 100 jaar Turkse republiek in 2023, stedelijke vernieuwing en beeldvorming. Hoe speelt het verleden bijvoorbeeld een rol in de hedendaagse politiek in Turkije? Wij werken nu vooral in de wetenschappelijke hoek, maar ik wil heel graag meer naar buiten treden en maatschappelijke partijen betrekken. Zodat wat wij hier doen ook meer gedeeld wordt. Ik hoop dat onze toekomstige journalistieke resident daar aan kan bijdragen.’

De deadline voor het indienen van een aanvraag is 21 juli 2023. Lees voor het indienen van een aanvraag de Leidraad en algemene voorwaarden van het Fonds BJP door. Aanvragen kan  via het online aanvraagformulier. Kies binnen het subsidieportaal voor het aanvraagformulier Journalistieke Residency’s.