‘Ruimte om te denken, ruimte om te voelen’
De residency van Fonds BJP bij Atelier aan de Middendijk kwam précies op het juiste moment. Na jarenlange research schreef Elvira Werkman daar, op Groningse grond, de eerste pagina’s van haar biografie over de Groningse kunstenaar, drukker en Ploeglid Hendrik Nicolaas Werkman. Geen familie, maar de gemeenschappelijke naam en de totaal verschillende familiegeschiedenissen fascineerden zo dat het de start van een onderzoek betekende.
‘Werkman is een veelvoorkomende naam hier’, vertelt Elvira Werkman, journalist en schrijver van historische en natuurboeken. ‘Vroeger moesten de landarbeiders na de zomerperiode op zoek naar ander werk voor de wintermaanden, áls ze dat al vonden. Werkmannen, wat op het moment dat er achternamen moesten worden gekozen een makkelijke keuze was. Het leven als werkman, dagloner, was onzeker en armoedig. Daarom fascineerde het me ook ontzettend dat de familie van Hendrik Werkman al snel klom op de maatschappelijke ladder. Zijn overgrootvader had een herberg in Warffum, vlakbij Usquert, zijn opa en vader waren rijksveearts. Bij mijn familie duurde dat opklimmen eeuwenlang. Het maakte me nieuwsgierig naar Hendrik Werkman en zijn voorouders. Wie was hij nu echt? Welke rol speelt zijn Groningse komaf? Hoe leefden zijn voorouders? Een verhaal waarvan de basis op het Groningse Hogeland ligt.’
Precies op het moment dat Werkman het gevoel kreeg na alle research wel toe te zijn aan de schrijffase las ze het nieuwsbericht van Fonds BJP over de residency bij Atelier aan de Middendijk. ‘Het was tijd om dingen op papier te gaan zetten. Ik had enige drempelvrees omdat het een nieuw genre voor me is, een biografie. Dit was het nodige duwtje in de rug.’
Vorig jaar november en dit jaar in maart nam Werkman voor twee keer vier weken haar intrek in Atelier aan de Middendijk, een klein arbeidershuisje met een grote tuin in de Noordpolder boven Usquert op het Groningse Hogeland. Het ligt op een steenworp afstand van het getijdenhaventje Noordpolderzijl, de kleinste zeehaven van Nederland aan de Waddenzee.
‘Ik heb mijn fiets mee naar Usquert genomenen ben onder andere naar Warffum gefietst waar de herberg van de overgrootvader van Hendrik Werkman was. Daar begint het verhaal, in het jaar 1795.’
Elvira Werkman memoreert aan haar residency als een bijzondere tijd. ‘Het gaf me niet alleen de rust, ruimte en tijd die ik nodig had, maar haalde ook mijn eigen Groningse wortels naar boven. Hendrik Werkman beschrijft het Groningse landschap ook zo mooi in enkele van zijn brieven.. Het is bonkig en zwaar, maar ook ruim en wijds. Je kijkt kilometers ver weg, over akkers en de rietkragen langs sloten. Je ziet bomenrijen die één kant opbuigen door de wind. In de winter is de klei pikzwart, ’s zomers groeien er gewassen, veelal granen. De ‘golden raand’ van het land. Je ruikt de ziltheid als je op de dijk staat, kunt hier uren vogels kijken en de geluiden van het wad horen.’
Volgens Werkman is de residency een mooie plek als je op zoek bent naar stilte of de stem in jezelf. ‘Het huisje is basic, maar tegelijkertijd prachtig. Je hebt er de ruimte. Ruimte om te denken, ruimte om te voelen. Je kunt er echt ademhalen. Helaas was mijn verblijf natuurlijk veel te kort. Nu moet ik de rest van het boek thuis afschrijven, tussen het dagelijks leven door.’
Aanvragen
Wil jij je twee periodes van 5 à 6 weken terugtrekken en eventueel samen met een collega vanuit een atelier aan de Waddenzee werken aan je/jullie journalistieke project?
De deadline voor het indienen van een aanvraag is 21 juli 2023. Lees voor het indienen van een aanvraag de Leidraad en algemene voorwaarden van het Fonds BJP door. Aanvragen kan via het online aanvraagformulier. Kies binnen het subsidieportaal voor het aanvraagformulier Journalistieke Residency’s.