‘Een leeg landschap dat – als je goed kijkt – vol zit met verhalen’

De kwelderboeren, de meest intensieve bio-industrie ter wereld, gasboringen en -bevingen en windturbines. Het ogenschijnlijk lege hoge Noorden zit vol onverwachte verhalen. In Voorland Groningen – een boek en app – wandel je al lezend en luisterend mee met radiomaker Marten Minkema, beeldend ondersteund door fotografie van het Groningse Hogeland door Dirk-Jan Visser. Onderzoeker Christian Ernsten wisselt de verhalen af met gesprekken met experts over onder andere hightech-landbouw en de complexe relatie tussen mens en dier.

Op uitnodiging van Visser en Ernsten kwam Minkema naar Usquert. ‘Ik was nieuwsgierig geworden door hun verhalen en ideeën. Ik kom uit het noorden, uit Drachten, maar had geen idee van Noord-Groningen. Ik dacht dat je bij Groningen al zo’n beetje aan de rand van het land zat, maar dan moet je toch nog drie kwartier met de auto doorrijden!’

Een jaar lang verbleef Minkema regelmatig voor een paar dagen of een week in het Atelier om fietsend of lopend de omgeving te verkennen. ‘Noord-Groningen is een andere wereld. Het licht is anders, je leeft tussen enorme monocultuur, waar – als je goed kijkt – toch op kleine stukjes groene paradijsjes zijn gemaakt. Met je rug naar het land, kijk je uit over de wadden. Een gebied dat ergens niet verandert, maar ook meegaat met de tijd. Het landschap is groots, plat, verpletterend en ’s nachts oorverdovend stil. Je ziet de strakke indeling van het moderne landschap, maar als je kijkt op oude topografische kaarten zie je oude stroompjes die verdwenen zijn maar toch nog door het landschap meanderen. De tekenen van het verleden geven zich niet zomaar gewonnen.’

Ook al was hij er nooit meer dan een paar dagen aaneengesloten, het Atelier veroverde wel een plek in zijn hart. ‘Het is een mooi arbeidershuisje, het is heel authentiek gebleven. Het landschap en daar zijn doen iets met je. De tuin is prachtig in alle jaargetijden. Het is zeker geen nostalgische plek, ik zou het eerder willen omschrijven als een project in wording dat meegaat met de tijd.’

‘Eerdere residenten (Martine de Wit (DUS architects), Jan van der Ploeg en Guido Marsille, red.) leverden hun eigen bijdragen aan het Atelier. Ik liet alleen mijn woorden achter. Maar het zijn allemaal verhalen. Door de leegte en geïsoleerdheid van het hoge noorden ga je vanzelf observeren. En in die grote leegte en stilte gebeurt van alles. Het zit vol met verhalen van mensen die de ruimte nemen en die vullen met gebeurtenissen. Elk gebied maakt weer andere en eigen verhalen los.’

Voorland Groningen is mede tot stand gekomen met een bijdrage van het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten. Vanaf 1 november is er bij Atelier aan de Middendijk een plek voor een journalist-in-residence. Meer weten? Hier vind je alle informatie over de residency.

Tekst door: Noortje van Dorp