Besiendershuis; een schip dat door de tijd heen glijdt

‘Het is mooi dat de betekenis van de plek ook in deze tijd standhoudt’, reflecteert Jan-Wieger van den Berg, naast kunstenaar en ontwerper ook co-programmamaker van het Besienderhuis. ‘Waar de besiender vroeger de waarde van scheepsladingen taxeerde en een percentage daarvan aan de stad gaf, geven de residenten met hun werk ook terug aan de stad. Kunst, cultuur en ook de journalistiek zijn belangrijke toetsende poten in een samenleving. Met grote en ook kleine projecten en activiteiten reflecteren we vanuit het Besiendershuis op Nijmegen, een veranderende stad in een woelige wereld.’

Het Besiendershuis, gelegen in de ‘benedenstad’ aan de Waalkade, is één van de oudste panden in Nijmegen dat nog in oorspronkelijke staat is. Het pand met de karakteristieke trapgevel stond in de jaren dertig van de vorige eeuw eigenlijk op het lijstje om gesloopt te worden. Het stadsbestuur wilde af van de verkrotte benedenstad. De Rijksmonumentencommissie stak daar een stokje voor en zo gebeurde het dat middenin de Tweede Wereldoorlog het pand volledig gerestaureerd werd.

‘Het Besiendershuis is daarna het grootste gedeelte van de tijd een plek geweest van kunst en cultuur’, vertelt Van den Berg. ‘De beeldhouwfamilie Van Teeseling heeft hier jarenlang gewoond. In de jaren zestig en zeventig was er op de begane grond een galerie; een soort hotspot van Oost-Nederland. Klaas Göbbels, Kitty Courbois, Marc Brusse, Ramses Shaffy en anderen waren hier veel te vinden.’

Het prominente pand werd een residentie op initiatief van destijdse burgemeester Thom de Graaf. Hij vond dat Nijmegen een artist-in-residence nodig had en het leegstaande Besiendershuis bleek daar een geschikte plek voor. De eerste resident, schrijver Thomas Verbogt, nam zijn tijdelijke intrek in 2010. Daarna volgden verschillende nationale en internationale kunstenaars en makers, waaronder schrijver Jeroen Olyslaegers en podcastmaker Annegriet Wietsma. ‘Memorabel was het Collectief DeRuyter, twee Vlaamse DJ’s die hier op uitnodiging van poppodium Doornroosje waren’, aldus Van den Berg. ‘Ze bedachten zeven missies die ze in twee maanden moesten volbrengen. Een daarvan was een soundtrack van de stad maken. Op hun eindfeest was deze om half drie ’s nachts voor het eerst te horen, met onder andere het geluid van het Königorgel uit de Stevenskerk, ons ‘tamboerijnvrouwtje’, de drummachine van De Staat en dat alles op het onderliggende ritme van oude geluidsregistraties van de Baka-stam uit archieven van het Afrika Museum. Een prachtig moment, vijfhonderd dansende mensen, ik had tranen in mijn ogen.’

Wat vertelden eerdere residenten over het verblijf in het Besiendershuis? ‘Dat ze zich op een bijzondere manier een gast van de stad voelden’, vertelt Van den Berg. ‘Je merkt dat hier ook echt vijfhonderd jaar geleefd is. Het is oud en van hout. Je waant je in een soort schip dat door de tijd heen glijdt. Met aan de ene kant de binnenstad en aan de andere kant een vergezicht van zo’n vijftien kilometer over de Waal. Het is een bijzondere plek om de stad vanuit te bezien.

De begane grond van het Besiendershuis – wonen gebeurt op de eerste en tweede verdieping – wordt gebruikt voor lezingen, theater en muziek. Van der Berg: ‘We hebben geen dagelijkse programmering, maar organiseren graag activiteiten voor Nijmegenaren.’ Van den Berg kijkt dan ook uit naar de residerende journalist. ‘Je mag hier je eigen gang gaan, maar we zijn altijd beschikbaar om je op weg en in het netwerk te helpen.’ Dat geldt ook voor het organiseren van een publieksafsluiting van de residency. ‘Het Besiendershuis is een plek voor verbeelding en staat open voor experimenten, maar een project wordt echt waardevol als er een verbinding te leggen is met de stad of de regio. De vorm ligt helemaal open, het hoeft ook niet groots en meeslepend te zijn. We laten graag zien wat hier gebeurt, daarmee rekken we ook de betekenis van de stad op.’

Klinkt dit als de perfecte plek voor jou om te werken aan je journalistieke project? Lees dan hier de residency-oproep en doe een aanvraag.