Benieuwd naar de podcast? Die is hier te beluisteren.
Jong Talent uitgelicht: Maarten van Gestel maakte een podcast over oud-NSB’er Jacob Luitjens
Via de Regeling Jong Talent werkt Maarten van Gestel sinds september 2020 als onderzoekstrainee bij Trouw. De afgelopen periode hield hij zich onder meer bezig met het maken van een podcast: in zeven afleveringen ging hij op zoek naar het verhaal van de oud-NSB’er Jacob Luitjens, alias De Schrik van Roden. Wij spraken Maarten over zijn beweegredenen, valkuilen en de lessen die hij trok uit zijn onderzoek.
20 januari 2022
20 januari 2022
Wat dreef jou om dit onderzoek te starten en voort te zetten?
“Het begon met een tip van oud nazi-jager Jack Kooistra over Jacob Luitjens, volgens hem de laatste NSB’er die hij ooit had opgespoord die nog steeds zou leven, als 102-jarige. Ik raakte geprikkeld omdat Jack Luitjens niet omschreef als een bruut, maar eerder als ‘een hele lieve opa’. Maar wel eentje die nooit afstand leek te hebben gedaan van het nazidenken. Zelf ben ik 26 – de leeftijd die Luitjens tijdens de oorlog had – en vroeg ik me af: kan iemand tachtig jaar na de oorlog écht nog achter de ideeën van Hitler staan?”
Wat is het grootste inzicht dat je tijdens het maken van de podcast hebt opgedaan?
“Met name dat het verhaal van de oud-NSB’er niet zwart-wit is. Luitjens heeft verschrikkelijke dingen gedaan tijdens de oorlog. Hij verraadde anti-Duitse dorpsgenoten, stuurde ze naar een villa waar volop gemarteld werd, en was medeverantwoordelijk voor op zijn minst twee doden. Hij vluchtte na de oorlog: eerst naar Paraguay en later met zijn nieuwe gezin naar Canada, waar hij docent aan de universiteit werd. Maar zijn verleden haalde hem in. Hij werd ontmaskerd, berecht, het land uitgezet en kwam als oude man nog steeds vast te zitten. Nu, als 102-jarige, achtervolgt dat verleden hem nog steeds. Maar als hij nooit was gevlucht, zo ontdek ik in mijn podcast, was hij waarschijnlijk vervroegd vrijgelaten en voor zijn 30e misschien al een vrij man geweest.
Tijdens de oorlog beging Jacob ernstige misdrijven, daarna leidde hij en onberispelijk leven en stond hij bekend als zachtmoedige, behulpzame man. Wanneer ben je dan een slecht mens?”
Wat was de grootste tegenslag tijdens het onderzoek?
“De familie van Luitjens weigerde mee te werken aan de podcast. Dat was jammer, maar ook niet geheel onverwachts. Technisch waren er wat tegenslagen, ook omdat dit mijn eerste podcast was. Het eerste gesprek met Jack is opgenomen in een grote, hol-klinkende museumruimte, omdat we door de lockdown nergens konden afspreken. Ik moest de interviews met oud-studenten Ian en Helmut vanuit Canada beiden opnieuw doen, omdat de audiokwaliteit van de Zoom-gesprekken dermate slecht was, en ook niet heel goed zou worden. Ook mijn stem bleek een ingewikkeld punt, daar schreef ik dit Trouw-artikel over.”